Als je luistert naar de HF banden
in vergelijking met VHF/UHF zal
je direct één ding opvallen;
heel veel ruis.
Vooral op de lage banden
(onder 10 MHz) zul je merken dat er
heel veel ruis aanwezig is.
Ik weet niet hoe het met jou gesteld is,
maar als ik tien minuten naar ruis moet
luisteren dan raak ik vermoeid, en zet ik de set snel weer uit.
Gelukkig hebben de meeste ontvangers diverse opties om ruis en andere ongewenste
producten te elimineren. Hiervoor hoef je overigens geen high-end ontvanger te hebben,
de voornaamste dingen die je kunt doen zit op de meeste ontvangers.

Om te beginnen, zorg voor zover dat mogelijk is, er voor dat ongewenste signalen zo
min mogelijk doordringen door je ontvanger.
Wat aan het begin van je ontvanger aan rommel weghaalt,
hoeft niet door de overige filterfabriek, dat ook niet alles weg kan halen,
en overstuurd kan raken.
Maar eerst nog even iets belangrijks:
Bij het afzoeken van de band is het raadzaam om niet alles weg te filteren.
Zet bijvoorbeeld alleen de Frond-end preamp uit.
Je filtert namelijk niet alleen ruis weg, maar ook eventuele zwakke stations.
Eenmaal een station gevonden kun je alles inzetten om de ontvangst zo aangenaam
mogelijk te krijgen.

Hoe doen we dit?
Om te beginnen kun je onder de 10 MHz
de Front-end Preamp uitschakelen.
Dit is het eerste in je ontvanger, direct ná de antenne, in de afbeelding hiernaast
in rood weergegeven.
De Front-end preamp schakel je uit bij Kenwood door ‘pre-amp‘ uit te zetten.
Bij Yaesu zet je de ‘IPO‘ (Intercept Point Optimization) aan.

Heb je nog steeds last van veel ruis? Gebruik dan de verzwakker (ATT) op je ontvanger.
Je zult nu zien dat de ruis voor een groot gedeelte is verdwenen.

Met het uitzetten van de Preamp en het inschakelen van de verzwakker merk je dat
je S-meter minder aangeeft.
Je kunt je afvragen wat meer waarde heeft, een S-meter die veel aanwijst,
of een aangename ontvangst.
Een S-meter is in mijn ogen een indicatie.
Of dat ding veel of weinig aangeeft vind ik persoonlijk van ondergeschikt belang.
Ik vind comfortabel luistergenot veel belangrijker dan een meter die volle uitslag
geeft.

Mocht je nog ruis hebben, regel dan de RF Gain terug voor zo min mogelijk ruis.

In de meeste gevallen is dit voldoende om je tegenstation in (bijna) FM-kwaliteit te
ontvangen.
Maar er zijn nog meer opties mogelijk,
zoals het gebruik van de AGC (Automatic Gain Control).

De AGC doet, zoals de naam al doet vermoeden,
de versterking automatisch regelen.
Zou de AGC namelijk uit staan, dan zouden zwakke stations heel zacht hoorbaar zijn,
terwijl sterke stations uit de luidspreker zouden bulderen.
Laat staan wat er gebeurd als je naar een station luistert dat in de fading zit.
Dat betekent dat je dan constant je audio volume open- en dicht aan het draaien bent.
Met de AGC wordt de versterking tot een normaal niveau geregeld.
Zo kun je je audio volume op één stand laten staan voor zowel sterke- als zwakke
stations.

De AGC staat in de meeste gevallen altijd aan.
Bij ontvangers in het duurdere segment heb je de mogelijkheid
om de AGC  uit te schakelen.
Bij de meeste ontvangers kun je de snelheid instellen op fast of slow.
Dit heeft te maken met de afvaltijd van je AGC.
In phone verbindingen is het meestal aan te raden om je AGC op slow te zetten.
Door de langzame afvaltijd zal je in de spreek pauzes namelijk niet direct ruis horen,
maar stilte, wat het luisteren veraangenaamd.
Een (klein) nadeel is als je luistert naar twee stations die met elkaar in verbinding zijn,
en waarvan het ene sterk is en het andere zwak, dat bij de overschakeling van het sterke
naar het zwakke signaal, de AGC een sterk signaal verwacht, de ontvanger door de AGC
nog eventjes ‘doof’ is, waardoor je de eerste paar secondes van het zwakke station kunt
missen. Of dit acceptabel is, laat ik aan jou over. In de meeste gevallen weegt het comfort
van een langzame AGC zwaarder dan die ene tel dat je mist van het zwakke station.
Een goede radioamateur laat overigens tussen twee uitzendingen een pauze voor
eventuele inmelders.
In die tijd heeft de AGC zich hersteld en mis je niets van het zwakke station.
In morse (CW) wordt overigens meestal de AGC op fast gezet.

Keramische filters
Buiten dit alles kun je de filters in sommige
radio’s ook uitbreiden met extra filters.
Mijn ervaring is dat het volstoppen van
je ontvanger met diverse filters voor SSB
niet zo veel zin heeft.
Als je smaller filtert dan dat het station
waar je naar luistert in bandbreedte uitzend,
dan gaat er informatie verloren,
en dat luistert niet fijn.
Bredere filters gebruiken heeft nog minder
zin, want je hoort dan ook stations die vlakbij
je ontvangstfrequentie zitten,
en dat zorgt alleen voor een extra storend element erbij.
Als je genoeg bandbreedte beschikbaar hebt, zorg dan dat je buiten de filters van
naburige stations gaat zitten.
Op banden met veel gebruikers en weinig bandbreedte zit er soms niet veel op dan
in elkaars vaarwater gaan zitten.
Vooral tijdens contesten zul je merken dat veel stations naast elkaar zitten.
Alleen sterke stations ontvang je dan nog, zwakke stations verdwijnen in de zijband
splatter.

Wanneer en waarom dan wel filters gebruiken?
In morse (CW) wordt er enkel met een draaggolf gewerkt.
Een draaggolf gebruikt een minimale bandbreedte.
Dit heeft als voordeel dat er heel veel morse stations vlak bij elkaar in frequentie
kunnen uitzenden, zonder dat ze onderling last van elkaar hebben.
Gebruik je een breed filter, hoor je al die morse signalen door elkaar.
Door smalle filters te gebruiken, verbeter je de selectiviteit,
haal je de ongewenste signalen weg waardoor
je alleen het signaal hoort waar je naar wilt luisteren.

Notch filter
Een notch filter is een filter dat een bepaalde frequentie wegfiltert (pieptoon).
Dit is handig in phone als er een draaggolf is binnen je filters.
Dit kan bijvoorbeeld komen door iemand die aan het tunen is,
een ongewenst morse signaal, of een draaggolf van bijvoorbeeld een AM station.
Één druk op de knop, en de hinderlijke pieptoon verdwijnt als sneeuw voor de zon.
Een Notch filter wordt enkel in phone gebruikt. In morse maak je juist gebruik van een
in- en uitschakelende draaggolf om informatie over te brengen.
Staat je ontvanger in de stand CW en je morse signalen verdwijnen binnen een paar tellen?
Grote kans dat je Notch filter aan staat. Uitzetten in CW dus.

Hopelijk heb je iets aan bovenstaande tips.
Is het allemaal erg veel informatie? Begin gewoon met de tip die bovenaan staat.
Als je dat eenmaal gewend bent, probeer dan de volgende tip twee erbij te gebruiken.